Zegary wieżowe
w Województwie Zachodniopomorskim
Zabytkowe mechaniczne zegary wieżowe są świadectwem dziedzictwa kulturowego i świadkami minionej epoki. Często właściciele obiektów, na których się znajdują, nie zdają sobie sprawy z konieczności dbania o nie.
Często zdarzają się przypadki, że zamiast dbać o zabytkowy zegar, montuje się elektroniczne "pudełko" synchronizujace czas z internetu.
Na stronie przedstawiamy niektóre z zegarów wieżowych w Województwie Zachodniopomorskim. Wybrane przykłady stanowią świadectwo tego, że mimo postępu elektornicznych rozwiażań, istnieje świadomość i chęć remontowania, odnawiania i posiadania w pełni sprawnych zabytkowych mechanizmów.
Zegar w Myśliborzu
Powstanie: pierwsza połowa XIX w. Kształt płyt mechanizmu zegara pozwala z dużym prawdopodobieństwem wskazać że wytwórcą zegara jest firma C. F. Rochlitz z Berlina.
W latach powojennych (po II wojnie światowej) zegar został poddany modernizacji polegającej na zamontowaniu silników elektrycznych mających za zadanie podnoszenie obciążników w celu podtrzymania pracy zegara. Podczas tej modernizacji zachowano możliwość ręcznego podnoszenia obciążników za pomocą korby (tzw. nakręcanie zegara).
Zegar samoczynnie wykonuje następujące funkcje:
- wskazywanie godzin małą wskazówką (na trzech tarczach),
- wskazywanie minut dużą wskazówką (na trzech tarczach),
- wybijanie kwadransów,
- wybijanie godzin.
Zegar na Zamku w Szczecinie
Zaprojektował go Johann von Goethe a wykonał Kasper Ritardy z Drawska Pomorskiego zdobywając w ten sposób dyplom mistrzowski.
Zegar powstał w 1693 r., natomiast widniejąca dziś na nim data 1864 r. dotyczy kompleksowej modernizacji, jaką wówczas przeprowadzono.
Zegar jest mechaniczny z obciążnikowym napędem przekładni bicia i chodu. Podnoszenie obciążników odbywa się co godzinę za pomocą silnika elektrycznego.
Link do pełnego opisu historii zegara: Tutaj.
Zegar na Zamku w Suchaniu
Data powstania: koniec XIXw. Datę szacuje się na podstawie rozwiazań konstrukcyjnych mechanizmu.
Wykonawca – nieznany
Montaż zegara na wieży pociągnął za sobą konieczność wykonania przebudowy części wieży (wykonanie wzmocnień belek stropu) do obsługi tarcz i wskazówek oraz przebić dla cięgien gongów).
Zegar funkcjonował aż do początków lat siedemdziesiątych XX w. Z braku konserwacji i opieki mechanizm zatrzymał się.
Na początku lat siedemdziesiątych przeprowadzono w sposób niefachowy naprawę widełek wychwytu oraz dodawano obciążników do mechanizmów chodu i bicia.
W chwili obecnej zegar jest remontowany
Trzcińsko Zdrój.
Zegar wieżowy, mechaniczny z napędem mechanizmów chodu i bicia - obciążnikowym.
Mechanizm bicia kwadransów i godzin zapadowy typu szwarcwaldzkiego.
Regulator chodu - wahadło sekundowe.
Brak tabliczki określającej wykonawcę.
Sądząc po cechach konstrukcyjnych i kształcie płyt zegar został wykonany przez firmę C. F. Rochlitz z Berlina w drugiej połowie XIX wieku.
Mechanizm: stal, mosiądz, brąz. waga ok160kg
Obciążniki: stal 3x45kg
Tarcze i wskazówki: blacha mosiężna
Zegar w kościele na Krzekowie w Szczecinie.
Mechanizm zegara wykonany w połowie XIX wieku, nie sygnowany. Zainstalowany wewnątrz wieży na drewnianym stojaku. Mechanizm przykręcony do stojaka wkrętami stalowymi do drewna. Stojak zamocowany jest do belek drewnianego stropu wieży wkrętami i stalowymi kotwami.
Płyty mechanizmu chodu i bicia – kompletne, w nieznacznym stopniu skorodowane.
Mechanizm pozbawiony jest wahadła, obciążników wraz ze zbloczami i olinowaniem, młotka bicia wraz z cięgnami i dźwigniami kątowymi oraz tarczy podziałowej z przekładnią kątową. Nie zachowała się również pędnia pionowa.
Mechanizm napędu chodu i bicia posiada naciąg ręczny (zachowała się korba do nakręcania).
Zegar na ratuszu w Nowym Warpnie
Zegar zainstalowany na wieży ratusza w Nowym Warpnie został wyprodukowany w Berlinie przez zegarmistrza Georga Richtera w 1922 r.
W 1970 r. zegar wyremontował zegarmistrz ze Szczecina – Zdrojów Stanisław Gryga.
W 1996 r. zegar został poddany remontowi łącznie dwoma tarczami, na których odkryto pierwotny wystrój plastyczny cyfr i indeksów.
Na przełomie 2011 r. i 2012 r. zegar poddano gruntownemu remontowi (przy okazji remontu budynku ratusza i wieży) łącznie z młotkami gongów, tarczami oraz szczegółową konserwacją i odnowieniu wszystkich mechanizmów.
Mechanizm zegara na Warszewie w Szczecinie
Zegar wieżowy, mechaniczny z napędem mechanizmów chodu i bicia - obciążnikowym.
Mechanizm bicia kwadransów i godzin zapadowy typu szwarcwaldzkiego.
Regulator chodu - wahadło sekundowe.
Data powstania: druga połowa XIXw.
Do czasu remontu główne części wychwytu - serca zegara, były wykonane z brzeszczotów pilników do metalu. Z tego powodu zegar chodził bardzo niepunktualnie.Dopiero w trakcie remontu zastąpiono pilniki na precyzyjnie docięte zęby.
Zegar na wieży kościelnej w Dobrej Nowogardzkiej.
Zegar wieżowy, mechaniczny z napędem mechanizmów chodu i bicia - obciążnikowym.
Mechanizm bicia kwadransów i godzin zapadowy typu szwarcwaldzkiego.
Regulator chodu - wahadło sekundowe.
Data powstania: 1856r.
Wykonawca: E. Mollinger - Berlin
Napis na płycie mechanizmu: “E. MOLLINGER S GROSUHRMACHEREI IN BERLIN 1005 ANNO 1856”
Mechanizm:ok. 120 kg Obciążniki:
3 x 43 kg
Zegar na wieży kościelnej w miejscowości Narost.
Zegar wieżowy, mechaniczny z napędem mechanizmów chodu i bicia - obciążnikowym.
Mechanizm bicia godzin zapadowy typu szwarcwaldzkiego.
Regulator chodu - wahadło sekundowe.
Data powstania: 1856r.
Wykonawca: E. Mollinger - Berlin
Napis na płycie mechanizmu: “MOELLINGER S RAFSUHRMACHEREI IN BERLIN 1856”
Mechanizm: stal, brąz. waga ok 85kg
Tarcze: kształtki cermiczne
Zegar na wieży kościelnej w Wełtyniu.
Zegar wieżowy, mechaniczny z napędem mechanizmów chodu i bicia - obciążnikowym.
Mechanizm bicia godzin zapadowy typu szwarcwaldzkiego.
Regulator chodu - wahadło sekundowe (brak).
Wykonawca - nieznany
Data powstania: Koniec lat osiemdziesiątych XIX w.
Mechanizm: wys. 32,5 cm, dł. 99 cm, szer. 36,5 cm. Waga ok 80kg
Tarcza: drewniana 175 cm x 175 cm